Nuôi lợn đực giống có vai trò rất quan trọng trong chương trình phát triển và lai tạo giống. Nếu quản lý không tốt thì nguy cơ bị cận huyết hoặc đồng huyết rất dễ xảy ra. Nghiêm trọng hơn là gây thiệt hại đến công tác giống và năng suất chăn nuôi của đơn vị.
Kỹ thuật cho ăn
Khi cho lợn đực giống ăn cần đảm bảo đúng giờ giấc quy định. Thức ăn cho lợn phải được chế biến tốt, hạt nhỏ, không pha quá loãng. Cho lợn đực giống ăn đúng tiêu chuẩn và khẩu phần ăn. Đồng thời, một bữa không nên cho ăn quá no, chỉ nên cho ăn 8 – 9/10 độ no là vừa (nhất là đối với lợn đực làm việc) và khẩu phần có độ choán thích hợp (nên từ 1 – 1,2).
Luôn theo dõi khả năng ăn vào của lợn đực giống. Phải cho lợn đực uống nước đầy đủ sau khi ăn. Nếu số lượng đực giống không nhiều thì ta nên nhốt riêng từng con, cho ăn riêng. Làm như vậy mới phù hợp với sức khỏe cho từng con.
Tùy theo mức độ làm việc nặng (nhẹ) mà tăng cường mức độ bồi dưỡng để đảm bảo chất lượng tinh dịch. Nên chú ý đến các khâu kỹ thuật quan trọng có thể ảnh hưởng đến chất lượng đực giống. Đó là các quy trình nuôi dưỡng có protein trong khẩu phần cao. Hay kết hợp quy trình vận động bắt buộc và chế độ sử dụng lợn đực giống hợp lý.
Kỹ thuật chăm sóc nuôi lợn giống đực hiệu quả
Muốn nâng cao số lượng và chất lượng tinh dịch, ngoài nuôi dưỡng tốt, cần phải có chế độ chăm sóc hợp lý. Cụ thể:
Chuồng trại
Chuồng trại phải thật khô ráo, sạch sẽ, ấm về mùa đông, thoáng mát về mùa hè. Mặt khác, chuồng lợn đực giống phải xây dựng ở một khu riêng biệt, xa chuồng lợn nái. Nên bố trí trước hướng gió so với chuồng lợn nái sinh sản. Chuồng có thể làm 1 dãy hoặc 2 dãy. Nhưng tốt nhất nên làm chuồng 1 dãy kiểu K45 truyền thống. Hay xây dựng các kiểu chuồng mới có điều hòa tiểu khí hậu chuồng nuôi. Diện tích ô chuồng phải theo đúng chỉ tiêu quy định 1 lợn đực giống làm việc cần có ô chuông có diện tích là 4 – 6 m2 và 6 – 9 m2 sân chơi.
Vận động
Vận động rất quan trọng đối với lợn đực giống. Việc này giúp cho lợn đực giống có thân thể chắc khỏe và khả năng nhảy giá tốt. Ngoài ra còn giúp nâng cao phẩm chất tinh dịch tốt, tăng tính hăng, tăng quá trình trao đổi chất, bụng gọn, chân khỏe, tránh béo phì. Cần có chế độ vận động thích hợp tùy theo điều kiện khí hậu thời tiết. Mức độ ăn uống mà có sự thay đổi, trong mùa sử dụng giao phối nên cho lợn vận động vừa phải.
Trước mùa chuẩn bị giao phối nặng nên cho đực giống tăng cường vận động. Nhìn chung, yêu cầu ngày vận động 2 lần vào sáng sớm và chiều tối (ở mùa hè). Còn mùa đông thì có thể ngược lại. Đảm bảo 1 lần vận động 1 – 2 giờ với 3 – 5 km đường dài (có thể chăn thả, dắt bộ, làm đường cho vận động…). Đực giống có chế độ vận động bắt buộc.
Vệ sinh tắm chải
Vệ sinh tắm chải thường xuyên cho đực giống để đảm bảo cho lợn đực luôn sạch sẽ. Vì nó ảnh hưởng lớn tới quá trình bài tiết, trao đổi chất, tăng cường các hoạt động về tính dục, tính thèm ăn. Ngoài ra, còn tránh được một số bệnh ngoài da. Đồng thời qua đó ta dễ làm quen với lợn hơn, tạo điều kiện thuận lợi trong việc huấn luyện, sử dụng chúng.
Thời tiết mát ảnh hưởng lớn tới phẩm chất tinh dịch. Qua nghiên cứu cho thấy từ tháng 1 đến tháng 4 nhiệt độ thích hợp (25oC). Do vậy lượng tinh dịch cao, phẩm chất tinh dịch tốt, tỷ lệ thụ thai cao. Trong mùa hè, nhất là những ngày nóng nực cần phải tắm cho lợn 1 – 2 lần trong ngày.
Kiểm tra định kỳ
Định kỳ kiểm tra phẩm chất tinh dịch, thể trạng và tình trạng sức khỏe của lợn đực giống. Từ đó ta có thể điều chỉnh chế độ nuôi dưỡng chăm sóc cho hợp lý. Nói chung, đối với lợn đực giống đã trưởng thành khối lượng qua các tháng không thay đổi nhiều. Lợn đực còn non yêu cầu khối lượng tăng dần ở các tháng song lợn đực cơ thể phải rắn chắc, khỏe mạnh không được quá béo, quá gầy. Nếu được như vậy kỹ thuật nuôi dưỡng mới hợp lý.
+ Kiểm tra các chỉ tiêu sinh lý hình thái của tinh dịch hàng ngày để phát hiện kịp thời những thay đổi về thể tích (V ml); độ vẫn (+++); pH; màu sắc, mùi vị và hình dạng tinh trùng bình thường.
+ Định kỳ theo từng tuần và kiểm tra các chỉ tiêu phẩm chất tinh dịch. Bao gồm các chỉ tiêu thể tích một lần xuất tinh, nồng độ (C, triệu/ml) hay mật độ tinh trùng (D, triệu/ml); hoạt lực (A), sức kháng tinh trùng (R), tỷ lệ tinh trùng kỵ hình (%); tổng số tinh trùng tiến thẳng trong một lần xuất tinh (VAC, tỷ).
Kỹ thuật kiểm tra khi nuôi lợn giống đực (tham khảo phần thụ tinh nhân tạo và sản khoa)
Hệ số choán phải thích hợp trong khẩu phần của lợn đực giống. Đồng thời nên khống chế trong khoảng 0,8 – 1,0. Nếu ta cho lợn đực giống ăn khẩu phần có hệ số choán cao (tức khối lượng thức ăn lớn mà giá trị dinh dưỡng thấp, điều này sẽ làm cho lợn đực giống to bụng dần, xệ bụng, ngoại hình xấu, sức sản xuất tinh dịch giảm sút.
Nói chung nuôi dưỡng và chăm sóc quản lý lợn đực giống cần thiết phải thực hiện liên hoàn các chế độ vận động bắt buộc và thường xuyên. Chế độ sử dụng lợn đực giống đúng, nghiêm ngặt và hợp lý. Nếu người chăn nuôi coi nhẹ một trong 3 khâu kỹ thuật này lợn đực sẽ có chất lượng tinh kém hay béo phì và sớm bị loại thải.
Nguồn: Giáo trình chăn nuôi lợn
